[recenzja] Jakub Nowak „To przez ten wiatr” – Marzenia, obsesje i Dziki Zachód

Powieść To przez ten wiatr Jakuba Nowaka nie była moim pierwszym kontaktem z tym autorem – już wcześniej zachwycił mnie bowiem zbiór jego niezwykle sugestywnych opowiadań Amnezjak, którego recenzję znajdziecie rzecz jasna na blogu. Postanowiłam więc sprawdzić, czym tym razem uraczył nas ten uzdolniony pisarz, a byłam tym bardziej ciekawa, że utwór jedynie częściowo mieści się w ramach mojej ulubionej fantastyki, a konkretnie zawiera elementy historii alternatywnej.

Jest rok 1876, gdy grupa Polaków decyduje się na wyprawę za ocean, do dalekiej Kalifornii. A składa się na nią: utalentowana i charyzmatyczna aktorka Helena Modrzejewska wraz z mężem i synem oraz służącą, dziennikarz Henryk Sienkiewicz, Julian Sypniewski z żoną i dwójką dzieci oraz Łucjan Paprocki. Wynajmują niewielką farmę, na której zamierzają uprawiać między innymi winogrona. A przede wszystkim doświadczają na własnej skórze, na czym polega życie na Dzikim Zachodzie, próbując odnaleźć się w nowym świecie.

Fabuła jest tu niczym barwna makrama, w której losy poszczególnych bohaterów przeplatają się ze sobą, bo to właśnie oni grają tu pierwsze skrzypce. A dokładniej ich emocje, pragnienia, obsesje, a także sny i doświadczenia z przeszłości, które ich prześladują. Najbarwniej zostali odmalowani Helena i Henryk oraz ich życia wewnętrzne, a także przedziwna więź, która ich łączy. Dziennikarz jest bowiem bez pamięci zakochany w aktorce i wszelkimi sposobami próbuje się do niej zbliżyć. Zaś sama Modrzejewska jawi się jako dama charyzmatyczna, wiedząca czego chce i umiejąca wpływać na innych. Czytając, miałam czasem wrażenie, że wyskoczy za chwilę z kart książki i da przede mną przedstawienie. Nowe, obce miejsce jest jednak dla wszystkich Polaków sporym wyzwaniem, każdy na swój sposób przeżywa rozłąkę z krajem i próbuje zbudować na nowo swoją tożsamość, szukając dla siebie roli w gorącej Kalifornii. Dzięki temu, że są na wskroś ludzcy, bo każdy z nich ma swoje wady i słabości, łatwo się wczuć w ich rozterki. A ich uczucia oddane są w taki sposób, że aż wywołują ciarki. Szczególnie zapadła mi w pamięć scena, w której Sienkiewicz z rewolwerem i grupą ludzi chce ratować porwaną dziewczynę, ale potyka się przed wejściem do saloonu i z tego powodu omija go cała akcja. I myślę, że doskonale pokazuje to podejście pisarza do pokazywania tworzonych przez niego bohaterów. Ponadto warto wspomnieć, że wiele z ich problemów może być bliskich współczesnym czytelnikom – bo pojawia się tu klimat Brokeback Mountain czy też poruszany jest temat molestowania.

Jakub Nowak jest prawdziwym mistrzem tworzenia klimatu – niczym natchniony malarz z niezwykłą starannością odmalowuje wszystkie szczegóły – tak, że czytelnik bez trudu może sobie wyobrazić farmę i miasteczko, zobaczyć wszystkie wypłowiałe na słońcu barwy, poczuć wysoką temperaturę i zapachy, na przykład pot bohaterów, a także tytułowy irytujący wiatr. I właśnie ta atmosfera, na którą składają się też emocje postaci, a w której z przyjemnością można się zanurzyć, jest największą zaletą tej powieści.

Interesująca jest również konstrukcja utworu – bo bardzo istotną rolę odgrywa w każdym z nich pierwsze zdanie, dzięki któremu można zorientować się, co się będzie w nim działo i o kim będzie to opowieść. Autor pokusił się też o inne eksperymenty z formą – stosuje zarówno retrospekcje, jak i wybiega w przyszłość, jedna z bohaterek modli się do anioła stróża, tworząc wiersz, a pewną serię wydarzeń obserwujemy oczami pijanego bohatera. Jeden z rozdziałów składa się zaś... z jednego słowa. Warstwa językowa jest więc wręcz hipnotyzująca, pełna zaawansowanych środków stylistycznych i, jak sądzę, skutecznie oczaruje nie tylko mnie.

Nie jest to jednak jedna z tych książek, które czyta się dla akcji, choć nie brakuje tu morderstw, wieszania, bijatyk i strzelanin. Nie ma tu bowiem żadnego dominującego wątku, raczej strumyki fabularne płynące równolegle do siebie. Myślę, że dla każdego czytelnika kwestią indywidualnego odbioru będzie to, z którą postacią i którymi problemami najbardziej się utożsami. A zdecydowanie jest tu w czym wybierać.

To przez ten wiatr Jakuba Nowaka to jedyna w swoim rodzaju powieść o grupie Polaków pełnych marzeń, które zostają brutalnie zweryfikowane przez rzeczywistość Dzikiego Zachodu. I ostrzegam – ten utwór dzięki swemu barwnemu klimatowi nie bierze jeńców i niepostrzeżenie pożera w całości.

Za egzemplarz recenzencki dziękuję wydawnictwu Powergraph.

Moja ocena: 5/6

Autor: Jakub Nowak
Tytuł: To przez ten wiatr
Wydawnictwo: Powergraph
Rok wydania: 2022
Stron: 416