W listopadzie 2021 zawitają wreszcie na rynek opóźnione premiery książek Stevena Eriksona i Jarosława Grzędowicza, Katarzyna Puzyńska zadebiutuje w słowiańskim fantasy, będzie też co oglądać w telewizji i kinie. Ja szczególnie ostrzę sobie ząbki na książkę zeszłorocznej laureatki Hugo, czyli Pamięć zwaną Imperium Arkady Martine, Księgę smoków świata, na pewno będę kontynuować przygodę z serią Feliksa W. Kresa i Panią Dobrego Znaku, zaintrygowała mnie też fińska powieść Andrusa Kivirähka Listopadowe porzeczki. Zaś z seriali i filmów na pewno obejrzę drugi sezon Kajka i Kokosza oraz dam szansę Kołu Czasu, mając nadzieję, że zdecydowanie przyspieszy i zagęści akcję w stosunku do nudnawego pierwowzoru literackiego.
A Wy co planujecie czytać i oglądać w listopadzie 2021? Coś z moich sugestii, czy zupełnie inne propozycje? Jak zawsze wypatruję z niecierpliwością Waszych komentarzy!
Andrus Kivirähk, Listopadowe porzeczki
3 listopada 2021
Literackie odkrycie prosto z Estonii. Nietuzinkowa powieść wypełniona czarnym humorem i przeszywającą grozą, w której mitologia miesza się z surową, naturalistyczną rzeczywistością, a stare wierzenia łączą z chrześcijaństwem. Estońska dziewiętnastowieczna wioska, której rytm wyznaczają kolejne kartki z kalendarza. To w niej toczy się tragiczna i zaskakująca historia miłosna Hansa, Liiny i Jaana. W tamtejszej mitologii duchy zmarłych nazywane są krattami. Choć wydawałoby się, że mogą być straszne, w istocie są bardzo pomocne podczas podkradania pożywienia z pobliskiego dworu. By ożywić kratta i dać mu duszę, chłopi podpisują z diabłem cyrograf – sprytnie jednak go oszukując i zamiast krwi używając soku z porzeczek… Co może pójść nie tak? Powieść Kivirähka to książka szalona, pełna zadziwiających (i dziwacznych) zwrotów akcji. Niestereotypowa, okrutna, naturalistyczna i romantyczna zarazem. Nie da się pojąć świata estońskiej wioski „szkiełkiem i okiem”. Trzeba uruchomić wyobraźnię, empatię i przyjąć go z niepokojem oraz… gromkim śmiechem.
Dianna Wynne Jones, Dom wielu dróg
3 tom serii Zamek Hauru
5 listopada 2021
Myślicie, że w domu pełnym magii trzeba znać się na czarach? Ani trochę! Charmain kieruje się w życiu zasadami: nosem w książkach, głową w
chmurach, nie przemęczać się i dbać o odpowiednią ilość wolnego czasu.
Ostatnia rzecz, której spodziewa się dziewczynka, to przeprowadzka do schorowanego
dziadka Williama, wielkiego czarownika, i przejęcie opieki nad całym
domostwem, w którym czas i przestrzeń nieustannie wymykają się spod
kontroli. Bardzo szybko okazuje się, że magia to nie taka prosta sprawa!
Szczególnie gdy nie ma się o niej pojęcia! Jak tu ogarnąć ten bałagan,
gdy do pomocy ma się rozbrykanego magicznego psa i gamoniowatego ucznia
czarodzieja, a za rogiem czyhają straszne lubboki i złośliwe koboldy. Miłośnicy świata Hauru będą
zachwyceni trzecią częścią trylogii autorstwa wybitnej Diany Wynne
Jones, która zdobyła m.in. nagrodę World Fantasy Award za całokształt twórczości.
Arkady Martine, Pamięć zwana Imperium
1 tom cyklu Teixcalaan
powieść nagrodzona Hugo w roku 2020
9 listopada 2021
Fascynujące połączenie pełnej akcji międzygwiezdnej powieści przygodowej z mroczną zagadką kryminalną. Ambasador Mahit Dzmare przybywa do stolicy obejmującego wiele układów planetarnych Imperium Teixcalaanlijskiego i dowiaduje się, że jej poprzednik, ambasador ich małej, lecz zawzięcie broniącej swej niezależności stacji górniczej, nie żyje. Nikt nie chce przyznać, że jego śmierć nie była wypadkiem – ani że następną ofiarą może być Mahit, ponieważ polityczna niestabilność sięgnęła już najwyższych kręgów cesarskiego dworu. Mahit musi odnaleźć winnego, ocalić własne życie i uratować ojczystą stację przed nieustanną ekspansją Teixcalaanu. Jednocześnie musi nauczyć się funkcjonować w obcej kulturze, wdaje się w intrygi na własną rękę oraz ukrywa straszliwie groźną technologiczną tajemnicę, która może spowodować koniec jej stacji i jej sposobu życia… albo uratować je przed zagładą.
Katarzyna Puzyńska, Chąśba
9 listopada 2021
Co mają wspólnego zrzędliwy starzec z drewnianą nogą (który jest tylko zwykłym katem), niezbyt potężnej budowy chłopak (który do wszelkich przygód ma dość ambiwalentny stosunek) oraz pewna pyskata dziewczyna (która posiada, co prawda, znamię w kształcie śnieżynki, ale absolutnie nie jest ściganą przez wszystkich, żeby ją spalić na stosie i utopić, boginką zimy Marzanną)? Otóż ta trójka nie ma ze sobą absolutnie nic wspólnego. Kto jednak słyszał o tym, by Rodzanice tak przędły nić życia, aby komukolwiek cokolwiek ułatwić? Zamir, Strzebor i Mora muszą zjednoczyć siły we wspólnej sprawie, choć tak naprawdę nie znają nawet celu swojej wędrówki, a za wskazówkę mają jedynie niezbyt zrozumiałą przepowiednię wołchwa.
Ze świątyni w grodzisku wykradziona zostaje tarcza powierzona mieszkańcom przez Jarowita, znanego ze sporego (i dość krwawego) temperamentu boga wojny i wiosny. A zbliża się wiosenna równonoc, zostało więc dosłownie kilka dni na odzyskanie zguby i zażegnanie niebezpieczeństwa. Jakby tego było mało, odnalezione zostaje ciało kobiety. Najwyraźniej została zamordowana. Rozpoczyna się poszukiwanie związku jej śmierci z nagłym wyjazdem i dziwną obietnicą, której złożenie wymogła na mężu. W lesie znajduje się odmieniec - chromy chłopiec. Czy to on zmieni losy grodziska? A może nawet całego Królestwa? Jeszcze tego nie wiesz, ale to ty zdecydujesz, oczywiście na tyle, na ile bohaterowie ci pozwolą! Tylko uważaj, bo w bezkresnym lesie czai się Leszy. No i jeszcze banda stolemów, ale kto by się przejmował olbrzymami cztery razy większymi od człowieka. Tak czy inaczej, wiadomo jedno - topór wszystko zakończy.
Agnieszka Gajewska, Stanisław Lem. Wypędzony z Wysokiego Zamku
10 listopada 2021
Kompletna i bezkompromisowa biografia Stanisława Lema. Psychologiczny portret wielkiego pisarza. O twórczości i literackich zmaganiach Stanisława Lema napisano już
wiele. Jako człowiek wciąż pozostaje jednak zagadką. Bardzo oszczędnie
opowiadał o swoim życiu prywatnym – wymawiał się słabą pamięcią,
zostawiał niedopowiedzenia i przytaczał zabawne anegdoty, gdy padały
trudne pytania. Co rządziło jego światem? Przemilczana trauma i ucieczka przed bolesnymi wspomnieniami? Wyparta tożsamość żydowska i potrzeba przynależności do wspólnoty? Nieprzejednany dystans do świata? Lęki czy geniusz? Czego się bał, przed czym uciekał?
Literaturoznawczyni i badaczka jego twórczości Agnieszka Gajewska
dotarła do nowych źródeł (archiwa lwowskie, archiwa bezpieki, archiwa
prywatne), z których nikt wcześniej nie korzystał. Dzięki nim nie tylko udaje jej się zrekonstruować życie żydowskiej
inteligencji i przedwojennego wielokulturowego Lwowa, ale również
postawić mocno udokumentowaną tezę: doświadczenie wojny i ocalenie z
Zagłady miało fundamentalny wpływ na Stanisława Lema i jego twórczość,
która pełna jest zakamuflowanych odniesień do jego życiowych
doświadczeń. Dzięki tej biografii poznajemy nie tylko wielkiego pisarza, ale przede
wszystkim człowieka doświadczonego przez historię, ze wszystkimi jego
problemami, obawami, wątpliwościami i słabościami.
Timothy Zahn, Chaos
1 tom cyklu Dynastia Thrawna
10 listopada 2021
Poza granicami odległej galaktyki leżą Nieznane Regiony: mroczne i niezbadane, pełne tajemnic i niebezpieczeństw. W tym chaosie tylko tajemnicza Dynastia Chissów jest niezmienna, na tle nieustannych przemian wyróżnia się swoją stabilnością. Jednak do czasu… Wypracowane przez setki lat reguły gry mogą okazać się niewystarczające w nowej rzeczywistości. Stolica Chissów została zaatakowana, a po wrogu nie został żaden ślad. By wytropić przeciwników, potrzebny jest ktoś, kto okaże się równie wyjątkowy jak okoliczności ataku. To starszy kapitan Mitth’raw’nuruodo, jeden z najzdolniejszych młodych oficerów Dynastii, urodzony bez tytułu, ale adoptowany przez potężną rodzinę Mitthów, która nadała mu imię Thrawn. Jego niekonwencjonalne podejście do rozwiązywania problemów może okazać się tym, czego Chissowie potrzebują teraz najbardziej. Thrawn rusza na swoją pierwszą misję, ale im bardziej zagłębia się w obszar kosmosu, który jego ludzie nazywają Chaosem, tym lepiej zdaje sobie sprawę, że jego misja nie jest tym, czym mu się wydawała.
Bartłomiej Grzegorz Sala,
Mikita Rasolka, Księga smoków świata I
11 listopada 2021
Stworzona przez Bartłomieja Grzegorza Salę "Księga smoków świata"
zabiera czytelników w fascynujący i różnorodny świat smoków
i smokopodobnych potworów. Autor, historyk i etnolog, kreśli szczegółowo
wizerunki całych rzesz smoczych bestii obecnych w wyobrażeniach
wszystkich kręgów kulturowych, omawia ich charakterystyczne cechy oraz
przytacza poświęcone im opowieści – mity, legendy i podania.
Pierwszy trzech tomów "Księgi smoków świata", zatytułowany
"Starożytność klasyczna", przybliża portrety i losy ponad setki smoków
i pokrewnych im wężowych potworów należących do świata starożytnych
cywilizacji basenu Morza Śródziemnego oraz Bliskiego i Środkowego
Wschodu. W publikacji opisane zostały straszliwe gady znane z wyobrażeń
Egipcjan, ludów Mezopotamii, Anatolii, Syro-Palestyny, Iranu i Armenii,
świata Greków i Rzymian, tradycji biblijnej i apokryficznej aż po późny
antyk chrześcijański. Tekstowi towarzyszą znakomite ilustracje wykonane przez Mikitę Rasolkę.
Jarosław Grzędowicz, Pan Lodowego Ogrodu, księga III
19 listopada 2021
Władza… Wystarczyło zaledwie czworo obdarzonych jej pełnią Ziemian, by z planety Midgaard uczynić istne piekło. Vuko Drakkainen podąża śladami ich przerażającego szaleństwa. Z misją:
zlikwidować! Odesłać na Ziemię, lub pogrzebać na bagnach. Problem w tym,
że oni stali się… Bogami. Filar, cesarski syn, mimo młodego wieku zaznał już losu władcy i
wygnańca, wodza i niewolnika. Podąża ku przeznaczeniu, szukając ratunku
dla swego skazanego na zagładę świata. Nafaszerowany magią, naszpikowany akcją. Nie spoczniesz, dopóki nie skończysz.
Steven Erikson, Łowcy kości
6 tom cyklu Malazańska Księga Poległych
24 listopada 2021
Oto kolejny rozdział wspaniałej „Malazańskiej Księgi Poległych“ Stevena Eriksona, epickiej opowieści, która z pewnością zdobędzie miejsce wśród klasyki fantasy. Bunt w Siedmiu Miastach zmiażdżono. Sha’ik nie żyje. Pozostał tylko jeden oddział, otoczony w mieście Y’Ghatan. Dowodzi nim fanatyk, Leoman od Cepów. Perspektywa oblegania tej starożytnej fortecy niepokoi żołnierzy Czternastej Armii, albowiem tu właśnie zginął największy bohater Imperium, Dassem Ultor, i tu przelano morze malazańskiej krwi. Owo złowrogie miasto cuchnie śmiercią. Tymczasem jednak wykonano już pierwsze ruchy w konflikcie na znacznie większą skalę. Okaleczonemu Bogu przyznano miejsce w panteonie. Nastąpił w nim rozłam i każdy bóg musi się opowiedzieć po jednej ze stron. Bez względu na to, którą wybiorą, zasady się nieodwołalnie zmieniły i pierwsza krew zostanie przelana w świecie śmiertelników. Świat ten zawiera rzesze postaci, znajomych i nowych, takich jak Heboric Widmoworęki; opętana ongiś przez boga Apsalar; Nożownik, dawniej złodziej, a obecnie zabójca; potężny wojownik Karsa Orlong oraz dwaj wędrowcy, Icarium i Mappo, którzy pragną jedynie sami kształtować swój los. Gdyby tylko bogowie zechcieli zostawić ich w spokoju. Jednakże noże wysunięto już z pochew i bogowie nie zamierzają okazywać łaski. Nadchodzi wojna, wojna na niebie. Jej stawką będzie przetrwanie.
Jay Kristoff, Wampirze cesarstwo
1 tom cyklu Empire of the Vampire
24 listopada 2021
dwie okładki do wyboru:
Od ostatniego wschodu słońca upłynęło dwadzieścia
siedem długich lat. Niemal trzy dekady temu wampiry wypowiedziały
ludziom wojnę, by zbudować swoje wieczne cesarstwo na zgliszczach
naszego. W morzu ciemności tlą się dziś tylko nieliczne iskierki
światła.
Gabriel de León jest srebroświętym, członkiem świętego bractwa, które
przysięgło bronić cesarstwa i Kościoła przed istotami nocy. Ale kiedy
zabrakło światła dziennego, nawet Srebrny Zakon nie był w stanie
powstrzymać naporu bestii. Teraz został tylko Gabriel. Uwięziony przez potwory, które poprzysiągł zniszczyć, Ostatni
Srebroświęty zostaje zmuszony do opowiedzenia dziejów swojego życia,
historii legendarnych bitew i zakazanej miłości, utraconej wiary i
nawiązanych przyjaźni, Wojen Krwi, Wiecznotrwałego Króla i pogoni za
ostatnią nadzieją ludzkości: Świętym Graalem.
Feliks W. Kres, Pani Dobrego Znaku. Wieczny pokój
5 tom cyklu Księga Całości
24 listopada 2021
Szerń - wisząca nad światem Potęga zdolna obdarzyć
inteligencją dowolny gatunek i zamienić w strzaskany grobowiec
największe góry. Albo ożywić marzenie.
Każdy kraj ma swoje legendy. Serce Dartanu bije dla tych o rycerskiej
chwale. Ile w tej chwale pozostało honoru, przekona się Ezena -
wyzwolona niewolnica postawiona przez umierającego księcia na czele
największego majątku Cesarstwa. W krainie rządzonej przez mężczyzn, kobieta sięgnie po władzę. Bez
sprzymierzeńców, bez przyjaciół, mając po swojej stronie tylko
najdroższą niewolnicę królestwa i bezgraniczną wiarę zmarłego. W walce o Sey Aye nie będzie litości, miłosierdzia ani godności. Ale będą o niej śpiewać pieśni.
Aldous Huxley, W kręgu Crome
24 listopada 2021
Nie
publikowana dotychczas w Polsce pierwsza powieść Aldousa Huxleya –
autora „Kontrapunktu”, „Diabłów z Loudun” oraz innych dzieł, które
weszły na trwałe do kanonu literackiego XX wieku.
Jest rok 1919, a w starym dworze Crome położonym w „zielonym sercu
Anglii” spotyka się doborowe towarzystwo: ekscentryczni arystokraci,
artyści i pozerzy, nienasycone erotycznie damy, nawiedzeni propagatorzy
osobliwych teorii, prorocy nadchodzącego jakoby Armagedonu. Dominują błyskotliwe i pełne paradoksów rozmowy, niesamowite, niekiedy
okrutne opowieści i niespełnione romanse. Towarzyszy im wizja
technokratycznego, totalitarnego społeczeństwa, którą autor rozwinął
dziesięć lat później w „Nowym wspaniałym świecie”.
Margaret Atwood, Ruchome cele
24 listopada 2021
Klucz do twórczości Margaret Atwood, najpopularniejszej autorki XX i XXI wieku
Atwood jest mistrzynią formy i wielowymiarowości. Dała się poznać
jako autorka poezji, polemik politycznych, scenariuszy filmowych,
a nade wszystko zróżnicowanej i wyrafinowanej prozy: od powieści,
przez teksty science fiction, sagi historyczne po powieści graficzne,
teksty krytycznoliterackie i filmowe. Jedno, czego nie napisała,
to autobiografia. I to właśnie zbiór esejów Ruchome cele możemy
nazwać przewrotną i symboliczną autobiografią. Dla wytrawnych
czytelników Atwood ta książka będzie wspaniałą zagadką
intelektualną.
Autorka daje tu niebywały popis erudycji, wszechstronności
i jednocześnie skłonności do literackich gier, dystansu i ironii.
A wszystko jest inkrustowane historiami z jej pisarskiej drogi. „Nie
jestem naukowczynią ani historyczką, lecz pisarką i poetką, a tacy
ludzie jak ja słyną z tego, że do lektury podchodzą subiektywnie” –
pisze Margaret Atwood i tym samym przekazuje czytelnikom klucz do swojej
twórczej wyobraźni. Trudno lepiej poznać autora niż przez pryzmat
lektur – sama bowiem zaznacza, że pisanie bierze się z czytania.
SERIALE
Arcane - sezon 1
7 listopada 2021
Kajko i Kokosz - sezon 2
17 listopada 2021
Koło Czasu - sezon 1
19 listopada 2021
Cowboy Bepop 19 listopada 2021
Hawkeye - 1 sezon
24 listopada 2021
FILM
Eternals - 5 listopada 2021
Wszystkie okładki i opisy pochodzą z materiałów wydawców.
Ciekawi mnie fantastyczna odsłona Katarzyny Puzyńskiej :)
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawi mnie Kivirahk, Arkady Martin i może Huxley.
OdpowiedzUsuńSporo ciekawych tytułów w tym miesiącu wychodzi! Być może rzucę wzrokiem na Huxleya ;)
OdpowiedzUsuń>ostrzę sobie ząbki na zeszłorocznego laureata Hugo, czyli Pamięć zwaną Imperium Arkadego Martine'a<
OdpowiedzUsuńNie wiem czy będziesz zadowolona - nagrody teraz są bez związku z poziomem literackim. Pisałem już o tym na Katedrze:
Dwa powody, żeby tego nie kupować:
1. To nie jest samostojka, a wydaje Zysk, wydawca który chyba najczęściej na naszym rynku przerywa wydawanie cykli.
2. Opinie na Goodreads nie nastrajają optymistycznie: bohaterka w stylu Mary Sue, z drugiej strony robienie z niej idiotki, która nie wie w jakim świcie żyje ("kompletnie ignorancka naiwniczka, której muszą wyjaśnić kulturę imperialną - wszystko po to, by autor mógł przerzucić informacje na czytelnika"), nielogiczności a nawet sprzeczności, luki w fabule (vel: niekompletne wątki), ideolo ("refleksje na temat kolonializmu i imperializmu"), mdła lektura, "bohaterowie mają niesamowicie podobne sposoby mówienia – ten bardzo zabawny/dowcipny rodzaj słownego sparingu, który sprawia, że zlewają się ze sobą", przeładowanie opisami, zbyt duża rola przypadku (główna bohaterka co chwila przypadkowo spotyka kogoś istotnego), niezasłużone Hugo ("Zarówno Terra Ignota Ady Palmer, jak i Murderbot Marthy Wells były zdecydowanie lepsze"). Ja tu widzę przeciętne YA.
I to, wg czytelników, nie jest space opera ("Akcja rozgrywa się w całości w jednym mieście – i głównie w kompleksie pałacowym w tym mieście – to thriller polityczny, a nie space opera").
Ojoj, to skutecznie ostudziłeś mój zapał do tej książki :(
UsuńI jakim cudem książka niefantastyczna dostała Hugo?
Jest fantastyczna, tylko nie space opera. Akcja toczy się na innej planecie itp., tylko tyle że fabuła jest kryminalna i nie ma za bardzo kosmosu (a to jest wszak element niezbędny, by coś zaklasyfikować do space oper).
UsuńZ opinii na Goodreads wynika, że to science fiction w wydaniu polityczno-kryminalnym.
No i do tego Martine to kobitka jezd.
UsuńWarto wiedzieć, ja zobaczyłam imię Arkady, które w naszym języku jest imieniem męskim, i założyłam, że to mężczyzna. A to oczywiście kobieta, dzięki za informację!
UsuńCzytałem w oryginale. Jest solidne rzemiosło, z kilkoma smaczkami. Space opera to pod żadnym nie jest. Są pewne elementy, ale mieści się w szeroko pojętym speculative fiction i kryminałem z elementami sf.
UsuńNie mogę się doczekać Koła Czasu. Chyba dawno nie wypatrywałam tak żadnego serialu jak tak. Książke dopiero czwartą czytam, ale bardzo mnie ciekawi jak zostanie przełożona na język filmowy.
OdpowiedzUsuńNapewno na oku mam Dom wielu dróg i obowiązkowo Wampirze cesarstwo (niestety tutaj dylemat okladkowy), aleeeee dzieki twojemu wpisowi muszę przyjrzeć się kilku dodatkowym pozycjom 😁😁😁
OdpowiedzUsuńJa ostrzę sobie ząbki na:
OdpowiedzUsuńDianna Wynne Jones, Dom wielu dróg
Arkady Martine, Pamięć zwana Imperium
Katarzyna Puzyńska, Chąśba
Bartłomiej Grzegorz Sala, Mikita Rasolka, Księga smoków świata I
Steven Erikson, Łowcy Kości
Jay Kristoff, Wampirze cesarstwo
Feliks W. Kres, Pani Dobrego Znaku. Wieczny Pokój
Tyle propozycji, że na pewno każdy znajdzie coś dla siebie. Mnie zaciekawiła książka estońskiego pisarza i nowa odsłona Puzyńskiej.
OdpowiedzUsuń"Pamięć zwana imperium" mnie ciekawi ❤
OdpowiedzUsuńJest w czym wybierać!
OdpowiedzUsuń>W tamtejszej mitologii duchy zmarłych nazywane są krattami<.
OdpowiedzUsuńTo tak nie do końca. Opieram się wyłącznie na filmie "Listopad", czyli ekranizacji powieści "Listopadowe porzeczki". Tam kratt jest czymś w stylu golema stworzonego z narzędzi gospodarczych. Żeby funkcjonował, trzeba mu załatwić duszę u diabła - pewnie to są dusze zmarłych, ale nie każdy zmarły staje się krattem.
Natomiast dusze zmarłych też mamy w filmie - przychodzą w coś w rodzaju naszych dziadów na cmentarz, gdzie spotykają się z żywymi, potem ich odwiedzają w domach.
Pod koniec października ukazała się jeszcze jedna powieść Kivirähka - tym razem dla dzieci, ale podobno dorosły też znajdzie coś interesującego (może kupię): "Tilda i kurzołek".
Z ciekawszych rzeczy, które mają wyjść w listopadzie, dodałbym:
1. Kolejną (po "Wyspie Sachalin") powieść Wierkina, tym razem groza: "Ten, który stoi za plecami" - Wydawnictwo IX.
2. Wznowienie "Czasomierzy" Mitchella - Mag.
3. Opowiadania Lovecrafa kończone przez Derletha "Obserwatorzy spoza czasu" - Zysk i S-ka.
4. "Szaleństwo Cthulhu", antologia opowiadań inspirowanych twórczością Lovecrafta - Vesper.
Dzięki wielkie. Będzie, co czytać tej jesieni :).
OdpowiedzUsuńChyba tylko Huxley ciekawi mnie na tyle, by po niego sięgnąć.
OdpowiedzUsuńPrzegapiłam biografię Lema, ale z drugiej strony, już trochę o nim czytałam, nie wiem, czy chcę dla kolejnej odsłony jego życia przekopywać się przez kolejną książkę.
OdpowiedzUsuńAle Atwood chyba zapiszę gdzieś sobie, żeby może nie teraz od razu, ale kiedyś tam przeczytać.