Mała Allie ratuje świat – „SeeIT” Jagny Rolskiej [Zew Zajdla 2020]

Kontynuując lektury z listy pozycji nominowanych do nagrody im. J.A. Zajdla, rzecz jasna w ramach akcji Zew Zajdla 2020, zabrałam się za dystopię SeeIT Jagny Rolskiej i okazała się ona dla mojego czytelniczego podniebienia istną gruszką ulęgałką. A dlaczego tak się stało, wyjaśniam poniżej.

Akcja książki zajmuje w sumie 9 kolejnych dni, a toczy się na dotkniętej wieloma katastrofami naturalnymi i częściowo zniszczonej Ziemi w XXII wieku, w Obszarze Ameryka 5. Władzę nad całym globem objęła Rada Dwunastu, a społeczeństwo podzielone jest na uprzywilejowanych nadrodowców i dominującą liczebnie resztę, która musi ciężko pracować na chleb. Wszyscy obywatele mają tu wszczepione interfejsy, racje żywnościowe są reglamentowane, tradycyjna rodzina została zastąpiona systemem obowiązkowej opieki państwowej nad dziećmi powyżej 3 roku życia. Jedyną nadzieją na poprawę losu jest zdobycie biletu na jedną z Ark i opuszczenie planety, a nad innymi rozwiązaniami stara się pracować niewielki ruch oporu, Skorpiony.

Jak widzicie, sam pomysł na ten dystopijny świat nie jest zły. Jednak jego realizacja pozostawia sobie moim zdaniem bardzo wiele do życzenia. Po pierwsze, czytając nie mogłam pozbyć się wrażenia, że wszystkie pokazane tu przerażające elementy znam już z innych książek lub filmów z gatunku dystopii, cyberpunka i postapokalipsy, a wszystkie one skumulowane w jednej książce nie tylko spowodowały u mnie uczucie przesytu zamiast współczucia, ale zestawione w takiej ilości po prostu przestały tworzyć logiczne uniwersum, niczym puzzle z innych kompletów. Fabuła zaś składa się z różnych przypadków, które są akurat autorce na rękę i w dodatku była ona dla mnie łatwa do przewidzenia.

Po drugie, zupełnie nie odpowiada mi styl, jakim napisana jest ta pozycja. Już od pierwszych zdań widać, że narrator nie jest bezstronny, ale wszystko ocenia, nie pozostawiając czytelnikowi ani odrobiny miejsca na własną refleksję. A większość doświadczonych moli książkowych raczej nie lubi podawania rozwiązań na talerzu. Ponadto zdania są tu krótkie, a słownictwo ograniczone, narracja zaś prowadzona jest chaotycznie, przeskakując od postaci do postaci. Najbardziej jednak zdziwiło mnie użycie słowa spolegliwy w znaczeniu uległy, i o ile takie rozwiązania są akceptowalne w języku mówionym, ale nie powinny pojawić się w literaturze.

Po trzecie, postaci są czarno-białe: zły do szpiku kości jest przywódca Rady i jego cyniczna współpracowniczka, dobrzy są członkowie ruchu oporu, w tym ukrywający się od lat profesor i pięcioletnia czarnoskóra Allie, która jak się okazuje ma niezwykłe zdolności. Niestety, jej umiejętności są rozwiązaniem typu deus ex machina, bo rozwiązują większość pojawiających się w fabule problemów. Na dobitkę, niczym w operze mydlanej, większość bohaterów jest ze sobą spokrewniona, a pierwszoplanowy czarny charakter Wordsworth popełnia tyle negatywnych czynów, że ich kumulacja ponownie daje uczucie zdecydowanego przesytu. Pozostałe osoby są zaś scharakteryzowane bardzo pobieżnie, pojedynczymi scenami z przeszłości. I co gorsza, jedna z nich nazywa się... Mary Sue. Jak widać, autorka nie ma świadomości, że powszechnie nazywa się tak bohaterki, którym z założenia wszystko się udaje i są tak wyidealizowane, że aż nierealne. A w przypadku tej książki można określić tym mianem właśnie małą Allie. I powiem Wam szczerze, że nie rozumiem, dlaczego ta powieść została nominowana do nagrody im. Janusza A. Zajdla, bo nie broni się w żadnym aspekcie. Również zakwalifikowanie utworu do gatunku thriller science fiction to jedno wielkie nieporozumienie, bo nie ma tu nic emocjonującego.

Podsumowując, SeeIT Jagny Rolskiej może być interesującą książką jedynie dla początkujących w science fiction czytelników, którzy nie mieli jeszcze do czynienia z konwencją dystopii, cyberpunka lub postapokalipsy. Jednak wyjadaczom fantastyki naukowej nie ma ona nic do zaoferowania, stąd moje początkowe porównanie do gruszki ulęgałki – nie miałam się w co tu wgryźć, moja wyobraźnia zdecydowanie nie została nakarmiona, a zmarnowany potencjał fabularny i bohaterski oraz prymitywny język pozostawiły cierpkość w ustach. Jedyny plus płynący z tej lektury jest taki, że może zachęcić do sięgnięcia po inne dystopie, na które gorąco Was namawiam: Opowieść Podręcznej i Testamenty Margaret Atwood, 451 stopni Fahrenheita Raya Bradbury'ego, Rok 1984 George'a Orwella, czy Limes inferior Janusza A. Zajdla, a z młodzieżówek cykle Niezgodna Veroniki Roth czy Igrzyska śmierci Suzanne Collins.

 

SeeIT i pozostałe dystopie możecie nabyć w ebooku na Woblinku tu.

Za egzemplarz recenzencki dziękuję księgarni Woblink.

Autor: Jagna Rolska 

Tytuł: SeeIT 

Wydawnictwo: Wydawnictwo Dolnośląskie 

Rok wydania: 2019