Jak Kosmacz i wiedźma Bolka ratowali – „Żółte ślepia” Marcina Mortki

Już sam główny bohater na okładce zachęca do sięgnięcia po powieść Żółte ślepia Marcina Mortki, a jej zawartość – przygodowe fantasy w słowiańskim klimacie – sprawdza się równie dobrze. 

 

Ów brodaty i włochaty siłacz z młotem w dłoni to nikt inny jak Medvid, zwany też Kosmaczem, asystujący księciu Bolkowi z Gniezna w ochronie przed bytami nadprzyrodzonymi typu wilkołaki. Niektórzy, jak biskup Berwid, nie wierzą w takie istoty, a konflikt pomiędzy nową a starą wiarą zaczyna się zaogniać, m.in. z powodu wycinania świętych drzew. Jednak gdy pewnego poranka po sutej uczcie znika książę, jego żona i cały dwór, a podwórzec pełen jest dziwnych szponiastych śladów, Medvid bez chwili wahania udaje się do zaprzyjaźnionej wiedźmy Gosławy po pomoc. Ta, sprawdziwszy osobliwie pusty świat duchowy, uzyskuje tylko jedno słowo: Rowokół. A jako że jej stary znajomy mógłby na ten temat wiedzieć coś więcej, wyruszają do niego po radę. I zgodnie ze starą zasadą: przed wyruszeniem w drogę należy zebrać drużynę, ich osobliwa kompania wzbogaca się o mielącego ozorem domowika, a także o niemieckiego rycerza Oswalda, który jako jedyny nie zniknął po feralnej uczcie. Tymczasem wieści o zaginięciu księcia zaczynają się roznosić po całej okolicy i kolejni chętni planują sięgnąć po jego schedę, zaś napotkane nadprzyrodzone stwory nazywają Medvida zdrajcą...

W trakcie tej lektury bawiłam się po prostu znakomicie, bo autor prowadzi fabułę nad wyraz wciągająco i wartko, i nasza niezwykła grupka bohaterów popada co i raz to w nowe tarapaty, natykając się na swej drodze na całą czeredę niekoniecznie przyjaznych utopców, upirów i nawii, niezbyt rozgarniętych stolemów, potrzebujących pomocy brzeginek czy fascynujących się śmiercią Gnilców. Co istotne, istoty te są nie tylko źródłem przygód, ale i pretekstem do prowadzenia rozważań nad dobrem i złem: Zło jest tym, co zabija ze swej natury. Nie dla jedzenia czy srebra, ale samo z siebie. Złem jest wilkołak, którego owładnęło szaleństwo nie do opanowania. (s. 230) Jak więc widzicie, świat przedstawiony usatysfakcjonuje niejednego miłośnika mitologii słowiańskiej. Nie inaczej będzie z bohaterami – bowiem Medvid to typowa postać z pogranicza światów: ma ogromną siłę i wyostrzone zmysły, a jego miano Kosmacz używane było w języku staropolskim jako eufemizm na niedźwiedzia, jednak chce przebywać z ludźmi, a szczególnie z pewna kobietą; wiedźma Gosława ma chatę na kurzych nóżkach i jest bardzo zaradna i charakterna, a do tego też momentami bezwstydna. Domowik, czyli rodzaj skrzata domowego, to postać komiczna, szczególnie ze względu na swoją nieustanną paplaninę, a całości dopełnia Oswald, który podejmuje dość zabawne próby mówienia poprawnie po polsku, a jego niezłomny honor zostaje nie raz narażony na szwank. I rzecz jasna mimo umieszczenia akcji na ziemiach polskich XI wieku, mamy tu do czynienia z całkowicie współczesnym sposobem myślenia, szczególnie w wydaniu Gosławy, która mówi m.in. tak: Mężowie (...) boją się starości swoich żon. (…) Jak myślisz, czemu tyle waszych demonów wygląda jak sędziwe staruszki? (s. 109) Język jest momentami stylizowany na staropolski, szczególnie w dialogach, i bałam się początkowo, że będzie na dłuższą metę przeszkadzał, ale na szczęście autor zachował w tej kwestii zdrowy umiar. Jako polonistka muszę natomiast pochwalić Marcina Mortkę za solidny research w kwestii staropolskich imion i pozostałych nazw własnych, bo pochodziły one często od zwierząt, zjawisk czy przedmiotów, i tak dzieje się i tu, bo pisarz z pewnością zajrzał do źródeł opisujących najstarsze polskie kroniki.

Podsumowując, Żółte ślepia Marcina Mortki to pędząca z prędkością zdeterminowanej wiedźmy na miotle przygoda w wydaniu słowiańskim, mająca klimat angażującej gry komputerowej fantasy z głównym questem polegającym na odnalezieniu księcia i jego kompanii i nie mniej ciekawymi pobocznymi zadaniami. Połknęłam ten smaczny kąsek w dwa wieczory i przypadło mi do gustu to lekkie, ale bardzo pomysłowe połączenie staropolskich wierzeń i podań ze współczesną, wartką fabułą. Mam nadzieję, że będziecie bawili się przy lekturze co równie dobrze, jak ja.

Za egzemplarz recenzencki dziękuję wydawnictwu Uroboros.

Autor: Marcin Mortka

Tytuł: Żółte ślepia

Wydawnictwo: Uroboros

Rok wydania: 2020