Siła srebra i lodu - Naomi Novik "Moc srebra"

Moc srebra to mój pierwszy kontakt z Naomi Novik, i od razu bardzo udany, a do sięgnięcia po jej książkę zachęcił mnie jej reklamowany klimat baśni braci Grimm. Nie dopatrzycie się tu jednak poszczególnych opowieści z ich słynnego zbioru, a raczej elementów magicznych połączonych z realizmem codziennego życia bohaterów oraz śmiertelnie groźnymi konsekwencjami podejmowanych przez nich decyzji. I z najświeższych wieści – otrzymała właśnie nominację do Nebuli w kategorii najlepsza powieść 2018 roku.

 

Pierwszą z wprowadzonych postaci jest szesnastoletnia Mirjem Mandelsztam, córka lokalnego żydowskiego lichwiarza, w jej ocenie zdecydowanie zbyt łagodnego dla swoich dłużników. I gdy jej matka zapada na poważną chorobę, a nie ma za co kupić jej lekarstw i jedzenia, dziewczyna przejmuje rodzinny interes i z lodem w sercu zbiera wszystkie należności. Zaś druga bohaterka to Wanda, córka miejscowego pijaczyny, a zarazem starsza siostra Siergieja i Stepona, która w wyniku działań Mirjem ma spłacić dług rodziciela swoją pracą. I gdy świeżo upieczona lichwiarka jedzie do dziadka w mieście Wyżnia i zamienia tam rulony odzyskanych srebrnych monet na złoto, o jej niezwykłym talencie dowiaduje się król skrajnie niebezpiecznych istot z magicznej zimowej krainy zwanych Starzykami, i pewnego dnia podrzuca jej sakiewkę ze srebrem, by dokonała podobnej zamiany. Mirjem jedzie zatem do znajomego jubilera, który przetapia kruszec w pierścień, a następnie sprzedaje go księciu z córką na wydaniu. I tak poznajemy kolejną istotną bohaterkę, niezbyt urodziwą, ale bystrą Irinę, która ma moc korzystania ze starzykowego srebra, gdyż jej pra-prababka została zgwałcona przez przedstawiciela zimowego ludu. A już wkrótce do włości jej ojca ma przybyć sam car, który nie wybrał jeszcze żony...

Mimo że historia zaczyna się niepozornie i racjonalnie, to jej główna nić fabularna jest oparta w dużej mierze na magii i nadprzyrodzonych istotach. Wymyślona przez autorkę kraina, czyli rządzony przez cara Litwas, co roku cierpi z powodu coraz sroższej i dłuższej zimy, jej sytuacja polityczna również się pogarsza – ekstrawagancki, niekontrolujący swoich wydatków nieżonaty car i ambitni magnaci nie wróżą jasnej przyszłości mieszkańcom. W konsekwencji trzy główne wspomniane wcześniej bohaterki mają przed sobą bardzo trudne zadania, ale na szczęście żadnej nie brakuje determinacji i pomysłowości, by odwrócić koło losu. A każda z nich, podobnie jak kolejna trójka narratorów, znajduje się we własnym potrzasku, i trzeba tu przyznać autorce, że naprawdę postarała się, by ich kłopoty były realistyczne (nawet jeśli są spowodowane magią) i budziły u czytelników strach o przyszłość tych postaci. Możemy to lepiej zrozumieć dzięki konstrukcji narracji – w przypadku każdego opowiadającego bohatera jest ona zawsze pierwszoosobowa, poznajemy więc dokładnie myśli i obawy każdego z nich, a także wartości, którymi się kierują. 

 

Moc srebra ma wiele znakomicie zrealizowanych elementów – staranną konstrukcję bohaterów, oryginalny świat przedstawiony i zaskakującą fabułę (nie zdradzę Wam nic więcej niż powyżej, sami się przekonajcie, co jeszcze wymyśliła autorka). W kwestii postaci szczególnie przypadło mi do gustu to, że to kobiety, a nie mężczyźni, decydują o losach swoich rodzin i nie tylko. Sprawiło mi też sporą przyjemność obserwowanie, jak ich początkowo niezwiązane losy stopniowo coraz bardziej splatają się ze sobą. Zaś język utworu świadczy o sporym doświadczeniu autorki – już po pierwszej stronie widać jej przemyślany, gęsty i dość konkretny styl. A ponieważ matka Naomi Novik była Polką, znajdziecie tu sporo ciekawostek np. w postaci słowiańskich nazw własnych. Muszę też przyznać, że już dawno żadna opowieść tak bardzo mnie nie wciągnęła – pisarka ma tak niezwykłą wyobraźnię i tak umiejętnie buduje napięcie, że w pewnym momencie po prostu nie byłam już w stanie oderwać się od lektury, i całym sercem czytelniczym znalazłam się w Litwasie, trzymając kciuki za charakterne bohaterki. I do tego mimo wyraźnej inspiracji baśniami i bajkami Naomi Novik bez wysiłku tworzy całkowicie nową, oryginalną historię, o którą coraz trudniej w fantasy. 

Brytyjska wersja okładki,  źródło: https://www.amazon.co.uk/Spinning-Silver-Naomi-Novik/dp/1509899014, dostęp 15.02.2019

 

Dostrzegłam tylko jeden minus – elementy realistyczne typu rąbanie drew, odgarnianie śniegu z kurnika, gotowanie owsianki czy robienie na drutach nieco spowalniają akcję i moim zdaniem mogłoby ich być po prostu trochę mniej.

Konkludując, Moc srebra to tchnąca oryginalnością baśniowo-realistyczna opowieść o kobietach, które podejmują niebezpieczne gry i zawierają trudne umowy, by należycie zadbać o swoich bliskich. Polecam ją gorąco wszystkim czytelnikom mającym ochotę na dobrze napisane, wciągające fantasy z interesująco ujętym pierwiastkiem feministycznym i magiczną zimową krainą w tle. Rozgrzewa wyobraźnię niczym dobra herbata z sokiem malinowym!

Za egzemplarz recenzencki dziękuję wydawnictwu Rebis.

Autor: Naomi Novik

Tytuł: Moc srebra

Tytuł oryginału: Spinning silver

Tłumaczenie: Zbigniew A. Królicki

Wydawnictwo: Rebis

Rok wydania: 2019